Με σκοπό την προκαταρκτική εκτίμηση περιβαλλοντικών συνθηκών για την υποστήριξη διαχειριστικών δράσεων, ώστε να διατηρηθεί – εξασφαλιστεί ο ικανοποιητικός βαθμός διατήρησης ευαίσθητων τύπων οικοτόπων και οικοσυστημάτων των προστατευόμενων περιοχών, ο Φορέας Διαχείρισης Πάρνωνα, Μουστού, Μαινάλου & Μονεμβασίας έχει προβεί σε ανάθεση την υλοποίηση σχετικών έργων στο πλαίσιο του Υποέργου (1) «Διαχειριστικές Δράσεις για την Προστασία και Διατήρηση της Βιοποικιλότητας» της πράξης «Επιχορήγηση του Φορέα Διαχείρισης Πάρνωνα, Μουστού, Μαινάλου και Μονεμβασίας για Δράσεις Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, Ειδών και Οικοτόπων» του Ε.Π. Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α. 2014-2020.

Πιο συγκεκριμένα:

1. «Προκαταρκτική εκτίμηση για επεμβάσεις βελτίωσης της κατάστασης διατήρησης του Τύπου Οικοτόπου 92A0 και εξάπλωσης εμφάνισης του».

Ο Τύπος Οικοτόπου 92Α0 «Δάση -Στοές με Salix alba και Populus alba», θεωρείται τύπος παραποτάμιου δάσους, αποτελούμενου από δασική – φυσική βλάστηση που η παρουσία της εξαρτάται άμεσα ή έμμεσα από την επίδραση του νερού. Πρόκειται για δυναμικά δασικά οικοσυστήματα που στηρίζουν τη βιοποικιλότητα, προσφέρουν καταφύγιο και τροφή στην άγρια πανίδα, έχουν αντιπλημμυρική, σταθεροποιητική και αισθητική σημασία. Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της εκτεταμένης ανθρωπογενούς επίδρασης στα παρόχθια δάση, η κατάσταση διατήρησης του τύπου οικοτόπου σε εθνικό επίπεδο αξιολογήθηκε ως «Μέτρια – Ανεπαρκής» (U1). Ειδικότερα στις περιοχές αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης ο βαθμός διατήρησης αξιολογείται από «Υποβαθμισμένος» (C) έως «Καλός» (Β).

Σκοπός του έργου είναι η επικαιροποίηση της εκτίμησης του βαθμού διατήρησης του Τύπου Οικοτόπου 92A0 «Δάση – στοές με Salix alba και Populus alba», στις προστατευόμενες περιοχές του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου «Natura 2000», ώστε να ληφθούν αποφάσεις για την υλοποίηση μελλοντικών διαχειριστικών δράσεων-επεμβάσεων με σκοπό τη βελτίωση του βαθμού διατήρησής του και η αποκατάσταση του.

Ως ανάδοχος του έργου ανακηρύχτηκε ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός Δήμητρα (ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ), στο πλαίσιο του υπ’ αριθμ. 1161/17.10.2019 συνοπτικού διαγωνισμού. Η έναρξη του έργου, με την υπογραφή της σχετικής σύμβασης παροχής υπηρεσιών, πραγματοποιήθηκε την 15^η Ιανουαρίου 2020 και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως την 14^η Ιανουαρίου 2021. Ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που ανήκει στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα, λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος και εποπτεύεται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.

Για την υλοποίηση του έργου θα διακριθούν έξι δράσεις:

Δράση 1: Προπαρασκευαστικές εργασίες (συγκέντρωση βιβλιογραφικών δεδομένων).

Δράση 2: Συλλογή & Ανάλυση δεδομένων αξιολόγησης τύπων οικοτόπων.

Δράση 3: Επικαιροποίηση χαρτογραφικής αποτύπωσης.

Δράση 4: Ανάλυση προτύπου χωρικής εξάπλωσης τύπου οικοτόπου 92Α0

Δράση 5: Ανάλυση υδρολογικού καθεστώτος.

Δράση 6: Σύνθεση δεδομένων, τελική αξιολόγηση, συγγραφή έκθεσης η οποία θα περιέχει:

• Την καταγραφή και αξιολόγηση (επικαιροποίηση) του υφιστάμενου βαθμού διατήρησης του τύπου οικοτόπου 92Α0 στις υπό μελέτη περιοχές.
• Την καταγραφή και αξιολόγηση των πιέσεων & απειλών που επιδρούν στον τύπο οικοτόπου 92Α0.
• Την καταγραφή και υπόδειξη σημειακών πηγών ρύπανσης.
• Πρόταση δέσμης μέτρων περιορισμού των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και των παραγόντων που υπονομεύουν την παρουσία του τύπου οικοτόπου 92Α0 ή υποβαθμίζουν το βαθμό διατήρησης του.
• Πρόταση δέσμης θεσμικών και διαχειριστικών μέτρων/δράσεων αποκατάστασης/ βελτίωσης του βαθμού διατήρησης του τύπου οικοτόπου 92Α0 και ιεράρχησης τους.

2. «Προκαταρκτική εκτίμηση της περιοχής για επεμβάσεις διαχείρισης αμμοθινικών οικοσυστημάτων».

Οι παράκτιες αμμοθίνες είναι λόφοι από άμμο η οποία, κατά κύριο λόγο μεταφέρεται από τη θάλασσα στην ακτή με τη δράση του ανέμου και των κυμάτων. Θυμίζουν σχηματισμούς που συναντώνται σε ερημικά περιβάλλοντα. Και ενώ στο ανθρώπινο μάτι οι σχηματισμοί αυτοί μοιάζουν αδιάφοροι, στην πραγματικότητα οι αμμοθίνες αποτελούν ένα φυσικό αντιπλημμυρικό φράγμα-εμπόδιο στη δράση των κυμάτων και του ανέμου και συμβάλλουν στην προστασία της ενδοχώρας και στην σταθεροποίηση της ακτογραμμής.  Από οικολογική άποψη αποτελούν βιότοπο πολλών φυτών και ζώων, ενώ λόγω του μικροπεριβάλλοντος που δημιουργούν αποτελούν καταφύγιο πολλών σπάνιων, απειλούμενων και ενδημικών ειδών. Η παρουσία των αμμοθινών αποτελεί δείκτη καλής ποιότητας των παραλιών.

Ωστόσο, η τουριστική «αξιοποίηση» των ακτών, η ανεξέλεγκτη δόμηση, η κατασκευή δρόμων κ.λπ. οδήγησαν στον περιορισμό ή την εξαφάνιση των περισσότερων αμμοθινικών οικοσυστημάτων και την ανεπανόρθωτη αλλοίωση του τοπίου.

Σκοπός της ανατιθέμενης υπηρεσίας είναι η προκαταρκτική εκτίμηση της παρούσας κατάστασης διατήρησης των τύπων οικοτόπων αμμοθινικών οικοσυστημάτων και του βαθμού απόκλισής τους από την επιθυμητή, στις προστατευόμενες περιοχές του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου «Natura 2000», και για τα σημεία όπου εντοπίζονται στην περιοχή χωρικής αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης, ώστε να ληφθούν αποφάσεις για την μελλοντική υλοποίηση διαχειριστικών δράσεων-επεμβάσεων για τη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης και αποκατάστασής τους.

Οι τύποι οικοτόπων που απαντούν στην περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης και για τους οποίους απαιτείται η εκπόνηση της προκαταρκτικής εκτίμησης της κατάστασης διατήρησής τους είναι:

• 2110 – Υποτυπώδης κινούμενες θίνες.
• 2120 – Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Ammophila arenaria.
• 2250 – Θίνες των παραλιών με Juniperus spp.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα για την κατάσταση διατήρησής τους, όπως αυτή διαπιστώθηκε στα πλαίσια του Προγράμματος Εποπτείας του Υπουργείου Περιβάλλοντος για τις Προστατευόμενες Περιοχές την χρονική περίοδο 2007-2013 προκύπτει ο παρακάτω πίνακας:

Για τους τύπους οικοτόπων που η κατάσταση διατήρησης τους έχει χαρακτηριστεί πολύ καλή (κατηγορία Α) στην ΕΖΔ: «Περιοχή Νεάπολης και Νήσος Ελαφόνησος (κωδικός: GR2540002), έχει επιλεχτεί να περιλαμβάνονται στις περιοχές μελέτης και προκαταρκτικής εκτίμησης, ώστε να εκτιμηθεί η τωρινή τους κατάσταση και στο μέλλον να υλοποιηθούν πιλοτικά, ήπιας έντασης επεμβάσεις. Η γειτνίαση των περιοχών αυτών με τα αμμοθινικά οικοσυστήματα της ΕΖΔ-πΤΚΣ: «Εκβολές Ευρώτα, Περιοχή Βρονταμά και Θαλάσσια Περιοχή Λακωνικού Κόλπου» (κωδικός: GR2540003) και η σημαντικότητα διατήρησης αυτών αποτελούν τους κυριότερους λόγους επιλογής τους για την εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων. Οι επεμβάσεις θα έχουν προληπτικό χαρακτήρα, έτσι ώστε να παραμείνει η κατάσταση τους σε υψηλό επίπεδο.

Το περιεχόμενο των προτεινόμενων, μέσω της προκαταρκτικής εκτίμησης, διαχειριστικών δράσεων, αφορά στα εξής:

• Διαχείριση των επισκεπτών και υποδομών με σκοπό τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων που προκαλούν οι επισκέπτες στον οικότοπο μέσω του έλεγχου των σημείων πρόσβασης, της σήμανσης ή κατασκευής μονοπατιών, της δημιουργίας «σημείων ξεκούρασης» κατά μήκος των κύριων διαδρομών και της τοποθέτησης κάδων απορριμμάτων έξω από τα όρια του οικοτόπου. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα είναι να κατευθύνεται η κίνηση των επισκεπτών σε συγκεκριμένες διαδρομές, προκειμένου να αποφευχθεί η υπερβολική καταπάτηση και οι ζημιές στη βλάστηση σε όλο τον οικότοπο.
• Οριοθέτηση των οικοτόπων με τοποθέτηση ξύλινων πασσάλων στα όρια των οικοτόπων.
• Περιορισμός/εξάλειψη σημειακών και διάχυτων πηγών ρύπανσης (απομάκρυνση απορριμμάτων). Τα απορρίμματα μέσα στο όρια των οικοτόπων προέρχονται, είτε από την παράνομη εναπόθεση άχρηστων υλικών των περιοίκων, είτε από σκουπίδια που αφήνουν οι επισκέπτες. Η απομάκρυνση φερτών υλικών και σκουπιδιών αποτελεί από τα πρωταρχικά βήματα διαχείρισης μιας περιοχής. Μπορεί να γίνει χειρωνακτικά σε τακτά χρονικά διαστήματα στο τέλος της θερινής περιόδου, με τη συμβολή διάφορων φορέων και εθελοντών και σε συνδυασμό με περιβαλλοντικές δράσεις.
• Σταθεροποίηση των πρόσθιων αμμοθινών.
• Ενίσχυση της φυσικής αναγέννησης φυτικών ειδών (π.χ. Pancratium maritimum, Saponaria jagelii).

Ως ανάδοχος του έργου ανακηρύχτηκε η εταιρεία ΟΙΚΟΜ ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΕ (ΟΙΚΟΜ ΕΠΕ) στο πλαίσιο του υπ’ αριθμ. 362/10.04.2020 συνοπτικού διαγωνισμού. Η έναρξη του έργου, με την υπογραφή της σχετικής σύμβασης παροχής υπηρεσιών, πραγματοποιήθηκε την 12^η Ιουνίου 2020 και αναμένεται να ολοκληρωθεί σε δύο (2) φάσεις συνολικής διάρκειας 18 μηνών.

Τα έργα συγχρηματοδοτούνται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του Ταμείου Συνοχής (ΤΣ) στο πλαίσιο του Ε.Π. «ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» 2014-2020 από τις πιστώσεις του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων της ΣΑΕ: 2019ΣΕ27510010.

Φορέας Διαχείρισης Πάρνωνα, Μουστού, Μαινάλου & Μονεμβασίας
Πληροφορίες: Κανελίδου Άννα
Άστρος Αρκαδίας, 22001
Τηλ: 27550 22021, Fax: 27550 22806
Email: info@fdparnonas.gr Web: www.fdparnonas.gr