H συγκεκριμένη ομάδα ζώων (νυχτερίδες ή χειρόπτερα) έχει δαιμονοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό που συναγωνίζονται τα φίδια στην «ανατριχίλα» που προκαλεί στους περισσότερους ανθρώπους το άκουσμα και μόνο του ονόματός τους. Η αλήθεια είναι τόσο διαφορετική που τα συγκεκριμένα ζώα είναι όχι μόνο αναγκαία αλλά απαραίτητα καθώς προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στον άνθρωπο μέσω του ιδιαιτέρου τρόπου ζωής τους και ειδικότερα των τροφικών τους απαιτήσεων. Για την Ελλάδα ας ξεχάσουμε τις μεγαλόσωμες νυχτερίδες (φρουτοφάγα είδη κυρίως άλλων ηπείρων, μόνο ένα είδος στην Κύπρο) ή τα αιμοβόρα είδη (νυχτερίδες «βαμπίρ» που ζουν στην κεντρική και νότια Αμερική). Στην Ελλάδα τα είδη νυχτερίδων ή χειροπτέρων (χείρα = χέρι και πτερό) τρέφονται αποκλειστικά με νυκτόβια έντομα, μεταξύ των οποίων τα επιβλαβή κουνούπια. Μελέτες υπολογίζουν ότι οι νυχτερίδες πρέπει κάθε βράδυ να λαμβάνουν τροφή ίση με το 25-33% του βάρους τους, που αναλογεί σε πολλές δεκάδες ή και εκατοντάδες έντομα! Το ζώο της εβδομάδας -όπως και οι υπόλοιποι εκπρόσωποι του γένους- έχει μια μορφολογική ιδιαιτερότητα, όπως αποκαλύπτει και το πρώτο συνθετικό του επιστημονικού του ονόματος: rhino=ρίνα (μύτη) και lophus=λοφίο, αφού το ρύγχος περιβάλλεται από μια απόφυση πεταλοειδούς σχήματος με πολύπλοκη δομή από οριζόντιες και κάθετες δερματικές αποφύσεις.Ο ρινόλοφος του Blasius είναι μια μεσαίου μεγέθους νυχτερίδα με μήκος σώματος, συμπεριλαμβανομένης της ουράς, μέχρι 85 χιλιοστά, άνοιγμα φτερών μέχρι τα 28 εκατοστά και βάρος μέχρι και 14 γραμμάρια. Χαρακτηριστικά -όπως σε όλες τις νυχτερίδες- είναι τα πολύ μεγάλα πρόσθια άκρα με μεμβράνη μεταξύ των δακτύλων που δημιουργούν φτερά ικανότατα για πτήση. Έχει σώμα ογκώδες, μεγάλο κεφάλι με μεγάλα αυτιά και χαρακτηριστικό ρύγχος και μικρά μάτια. Η γούνα του είναι φουντωτή, ανοικτή καστανή/κιτρινωπή, με την κοιλιακή περιοχή να είναι ελαφρώς ανοικτότερη. Εξαπλώνεται σε όλη την Ελλάδα και απαντάται σε ένα μωσαϊκό ανοικτών οικοτόπων, θαμνότοπων και δρυοδασών, χαμηλών υψομέτρων. Κουρνιάζει σε σπήλαια όπου δημιουργεί αποικίες μέχρι και εκατοντάδων ατόμων, μένει όλο το χρόνο και το χειμώνα πέφτει σε χειμέρια νάρκη. Είναι νυχτόβιο ζώο και τρέφεται με έντομα τα οποία συλλαμβάνει εν πτήση μέσω ηχοεντοπισμού: ήχοι που παράγουν οι νυχτερίδες στο λαιμό και ενισχύονται από τη μύτη τους «χτυπούν» το θήραμα (ή κάποιο εμπόδιο κινούμενες στο σκοτάδι) και οι αντανακλάσεις των ήχων συλλαμβάνονται από τα αυτιά προειδοποιώντας τη νυχτερίδα για την απόσταση του «στόχου».

Η προστασία του ρινόλοφου του Blasius σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό και ευρωπαϊκό επίπεδο είναι «αυστηρή» καθώς περιλαμβάνεται στους καταλόγους πλήθους συμβάσεων και νόμων, ενώ για την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί «Είδος Προτεραιότητας». Οι άμεσες πιέσεις πάνω στους πληθυσμούς του σχετίζονται με την όχληση των σπηλαίων που κουρνιάζει και ιδιαίτερα κατά την χειμερία νάρκη και την περίοδο της λοχείας. Οι έμμεσες πιέσεις σχετίζονται με τη συρρίκνωση, υποβάθμιση και κατακερματισμό των οικοτόπων που τρέφεται και γενικά τη συνεχή απώλεια της φυσικότητας του περιβάλλοντος, ενώ και η εκτεταμένη χρήση εντομοκτόνων επηρεάζει αρνητικά τα ζώα μέσω της τροφής τους.

Στην περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης ο ρινόλοφος του Blasius φαίνεται – από τα μέχρι στιγμής δεδομένα- ότι είναι ο περισσότερο κοινός ρινόλοφος. Ο νυκτόβιος τρόπος ζωής του δεν αφήνει πολλά περιθώρια στον επισκέπτη ή τον κάτοικο της περιοχής να τον δει και να θαυμάσει την απαράμιλλη κυνηγετική του ικανότητα και αποτελεσματικότητα. Η ενόχλησή του από περιέργεια σε σπήλαια κατά της διάρκεια της ημέρας δεν είναι θεμιτή σε καμιά περίπτωση καθώς μπορεί να αποβεί μοιραία για το ζώο, οπότε ας μας αρκεί η γνώση ότι ένα ιδιαίτερο και εκπληκτικό ζώο δε στοιχειώνει τις νύχτες μας αλλά ακούραστα τρέφεται εργαζόμενο προς όφελός μας.

Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού
Τμήμα Προστασίας & Διαχείρισης
Άστρος Αρκαδίας, 22001
Τηλ: 27550 22021, Fax: 27550 22806
Email: info@fdparnonas.gr Web: www.fdparnonas.gr